Mija właśnie dziesięć lat, odkąd Kraków otrzymał tytuł Miasta Literatury UNESCO. Z tej okazji przygotowano rozmaite wydarzenia i atrakcje dla miłośników literatury oraz… Krakowa! Na początek – dla uczczenia Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich – zapraszamy na spacer literacki śladami KMLU, inaugurację wyjątkowego projektu fotograficznego oraz premierę cyklu audycji literackich w Radiu Kraków Kultura.
W 2023 roku Kraków obchodzi jubileusz przyznania tytułu Miasta Literatury UNESCO. Dziesięć lat temu, jako siódme miasto świata, stolica Małopolski dołączyła do sieci Miast Kreatywnych, która powstała, aby wspierać obieg dóbr kulturalnych na poziomie lokalnym, promować praktyki twórcze i kreatywne oraz zwiększać dostęp do kultury, a także integrować kulturalne przemysły kreatywne w wymiarze lokalnym.
Co dla Krakowa oznacza tytuł Miasta Literatury UNESCO?
Przyznanie tytułu – wyraźne świadectwo docenienia potencjału krakowskiego środowiska literackiego – stało się też impulsem dla Miasta do wzmocnienia działań na rzecz promocji dziedzictwa kulturowego Krakowa oraz wsparcia dla lokalnego środowiska związanego z książką.
– W 2016 roku Kraków przygotował i wdrożył miejski program wspierający realizację zadań w obszarze literatury – podkreśla pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. kultury Robert Piaskowski. – Program integruje i wzmacnia podmioty działające na lokalnym polu literatury, od miejskich instytucji kultury, przez trzeci sektor, wydawnictwa, księgarnie kameralne, po twórców i twórczynie: pisarki, tłumaczy, redaktorki, ilustratorów… Program Kraków Miasto Literatury UNESCO i idąca w ślad za nim uchwała miejska były pionierskimi działaniami tego typu w skali kraju. Dlatego stały się wzorem dla innych polskich miast chcących starać się o ten tytuł i zaangażowanych w kompleksowe wsparcie branży literackiej na swoim obszarze – przypomina Piaskowski.
– Trudno uwierzyć, że minęło już dziesięć lat, od kiedy Kraków otrzymał tytuł Miasta Literatury UNESCO. Warto wspomnieć, że to niejedyny literacki jubileusz, który świętujemy w tym roku. – mówi Urszula Chwalba, kuratorka programu KMLU.
– W październiku odbędzie się piętnasta już edycja Międzynarodowego Festiwalu Literatury im. Josepha Conrada, a w listopadzie po raz dziesiąty spotkamy się podczas Festiwalu Literatury Dzieci i Młodzieży. Świętują z nami również krakowscy wydawcy: Karakter od dziesięciu już lat wydaje, co mu się podoba, oraz Wydawnictwo Literackie, które od siedmiu dekad publikuje najlepszą polską i zagraniczną literaturę. Cieszy również fakt, że mimo zmieniającej się rzeczywistości w Mieście Literatury prężnie działają kameralne księgarnie: De Revolutionibus Books, która niedawno przeniosła się na Rynek Pogórski, jest z nami już dziesięć lat! W Krakowie czeka nas również mnóstwo wydarzeń związanych z przypadającą w lipcu setną rocznicą urodzin Wisławy Szymborskiej – wymienia Chwalba, podkreślając, że KMLU to program, którego operatorem jest KBF, ale tytuł jest dobrem wspólnym całego środowiska literackiego.
Od lat w Krakowie działają przecież prężnie miejskie instytucje kultury odpowiedzialne za pielęgnowanie literackiego dziedzictwa, promowanie literatury i czytelnictwa czy międzynarodową współpracą, np. realizujący programy rezydencjalne Instytut Kultury Willa Decjusza, Biblioteka Kraków wraz ze swoimi filiami, a także NGO-sy: m.in. Fundacja Wisławy Szymborskiej, Fundacja „Tygodnika Powszechnego”, Burza Mózgów, Fundacja Miasto Literatury, Poemat, Krakowskie Stowarzyszenie Komiksowe, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Fundacja KONTENT. Mówiąc o krakowskim polu literackim należy pamiętać również o krakowskich Targach Książki, licznych wydawnictwach i księgarniach kameralnych, które stanowią ważne ogniwo kreatywnego łańcucha literatury w naszym mieście, oraz oczywiście – o czytelniczkach i czytelnikach.
Dzięki współpracy i zaangażowaniu partnerów z pola literackiego w ostatnich latach w ramach programu Krakowa Miasta Literatury UNESCO rozwijały się wydarzenia festiwalowe, takie jak Festiwal Conrada, Festiwal Miłosza czy Festiwal Bomba Megabitowa, Festiwal Literatury dla Dzieci czy Krakowski Festiwal Komiksu, nie można też nie wspomnieć o całorocznych pasmach literackich. Z powodzeniem wprowadzone zostały cykliczne projekty, powołano program rezydencji literackich. Ustanowiona została także Nagroda KMLU dla twórców i wydawców związanych z miastem oraz Nagroda Conrada – skierowana do najlepszych debiutujących twórców. Nie można pominąć również programu wsparcia dla lokalnych księgarń oraz Kongresu Książki, który stał się ogólnopolską platformą branżową łączącą podmioty z rozmaitych dziedzin. W ten sposób program KMLU, którego rola początkowo ograniczała się do realizacji pojedynczych wydarzeń festiwalowych, stał się filarem jednego z najważniejszych ośrodków życia literackiego w kraju.
Urodzinowa sesja fotograficzna
W związku z obchodami Światowego Dnia Książki 21 kwietnia rusza kampania wizerunkowa #winszujemy. To trwający cały rok projekt fotograficzny polegający na portretowaniu ludzi tworzących miasto literatury. Ideą projektu jest pokazanie osób i instytucji będących częścią KMLU dawniej i dziś, a są to zarówno postacie publiczne, branża, jak i – naturalnie – czytelniczki i czytelnicy. Do udziału w sesji zaproszono krakowskich wydawców, bibliotekarzy, księgarzy, antykwariuszy, redaktorów, pisarzy, aktywistów literackich oraz uczestników wydarzeń organizowanych lub współorganizowanych przez KMLU, czyli osoby związane z instytucjami współtworzącymi miejską tkankę kulturowo-literacką w szerokim znaczeniu.
Literacki spacer
22 kwietnia o godz. 10.00 spod Pałacu Potockich wyruszy wyjątkowy spacer literacki śladami KMLU. Tym razem bohaterem czy bohaterką nie będzie słynny pisarz czy pisarka tylko… miasto! Prowadzące spacer Anna Hojwa i Agnieszka Konior postarają się znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego Kraków jest Miastem Literatury UNESCO.
Kraków do słuchania
Aby uczcić Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich, 23 kwietnia w ramach współpracy z Radiem Kraków Kultura rozpoczynamy cykl audycji dotyczących literackiego Krakowa – „10 na 10”. Będą to rozmowy osadzone w kontekście aktualnych wydarzeń lokalnych. W niedzielnej – inaugurującej cykl – audycji usłyszymy wydawcę Jerzego Illga, Urszulę Chwalbę, księgarkę Milenę Gumienny oraz pisarkę Dominikę Słowik.
– To co dla mnie jako twórczyni jest najważniejsze w Krakowie, to to, że czuję się naprawdę potrzebna i mile widziana w mieście – mówi Słowik. – To pomaga nie tylko w pisaniu, ale także w szukaniu porozumienia z mieszkańcami miasta i wprowadzaniu literatury w tkankę społeczną, czyli tworzeniu takiej sztuki, która jest najbardziej wartościowa. Która żyje, a nie tylko kurzy się na półkach.
Na przełomie kwietnia i maja ruszy też kolejny projekt w ramach KMLU – cykl podkastów przygotowany we współpracy z „Tygodnikiem Powszechnym”. Tematem pierwszego odcinka będą debiuty literackie. Do rozmowy, którą poprowadzą Monika Ochędowska („Tygodnik Powszechny”) oraz Urszula Chwalba (KMLU), zaproszono Elżbietę Łapczyńską i Paulinę Siegień – laureatki Nagrody Conrada.
Wsparcie dla księgarń i Wydawniczy Znak Jakości
23 kwietnia po raz kolejny startuje również program „Księgarnie Odporne”, którego celem jest wspieranie krakowskich księgarń kameralnych. Z okazji dziesięciolecia uzyskania przez stolicę Małopolski zaszczytnego tytułu, księgarki oraz księgarze zachęcani są do szczególnego eksponowania literatury przybliżającej czytelnikom to, co Miasto Literatury ma najlepszego do zaoferowania: niekwestionowaną klasykę, ale też nowe tytuły autorów i autorek związanych z Krakowem.
Natomiast już 24 kwietnia zaprezentujemy Wydawniczy Znak Jakości, którego idea powstała podczas Kongresu Książki – symbol świadczący o tym, że książka, którą trzymamy w ręku, powstała w zgodzie z najlepszymi standardami.
Na tym nie kończą się propozycje kulturalnych wydarzeń, które przygotowano z okazji dziesięciolecia Krakowa Miasta Literatury UNESCO. O kolejnych projektach będziemy informować na bieżąco.
